Yakın doğu'nun büyük ticari yollarının kavşağında, Fırat Nehri kıyısında güzel bir ilçemiz olan Birecik'e, Arap kavimleri Bireh, Türkler ise küçük kale anlamında Birecik demişlerdir.

1894 yılında yapılan araştırmalarda şehrin kuzey kesimini Paleolitik (Eski Taþ devri) döneminden beri insanların gelip konakladığı bir bölge olduğu anlaşılmıştır. Sırasıyla Hurri-Mitanniler, Hititler, Asurlular, Makedonyalılar ve Seleukoslar hâkimiyetlerini gören ilçe, Müslüman Arapların eline geçinceye kadar, M.S. I. yüzyılda Romalılar ile Bizanslılar arasında el değiştirmiştir. 1099 yılında Fransýz Kontluğu'nun eline geçmiştir.

Daha sonra Zengiler, Artukoğulları arasında el değiştiren şehir, XIII. yüzyılda Moğol istilasına uğramıştır. XV. asrın sonlarına doğru Memlukler'in eline geçtikten sonra dışkale ve surlar inşa edilmiştir.

Birecik, Yavuz Sultan Selim tarafından 1515 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. I.Dünya Savaşı sırasında Birecik'te Almanlar tarafından birçok kışla ve askeri tesisler kurulmuştur. Savaştan sonra İngilizler tarafından işgal edilen Birecik, sonradan Fransızların işgaline bırakılmıştır. 10 Temmuz 1920 tarihinde kurtuluşunu sağlayarak hürriyetine kavuşmuştur. 1923 yılında ilçe olmuştur. İl merkezinin 90 km . batısında bulunmaktadır. 1 Bucağı, Ayran ve Mezra isimli 2 kasabası, 63 köyü ve 89 mezrası vardır. 2000 yılı sayımına göre, nüfusu 43.587'dir.